Programma

Het stimuleren van eerlijkheid bij leden van de Tweede en Eerste kamer

Het dichten van de lekken in het belastingsysteem

Wat is er aan de hand?

hoe zou een wetsvoorstel eruit zien dat het welbewust liegen door Kamerleden aan banden legt? Welke aanpassingen zijn er dan nodig in bestaande wetgeving?

Dit is een complex en fundamenteel staatsrechtelijk vraagstuk, omdat het raakt aan de parlementaire onschendbaarheid en de vrijheid van meningsuiting van volksvertegenwoordigers.

In Nederland is het welbewust liegen door Kamerleden in de uitoefening van hun functie niet strafbaar gesteld als een apart misdrijf, in tegenstelling tot bijvoorbeeld meineed, dat geldt voor getuigen onder ede ().

1. Hoe zou een wetsvoorstel eruit zien?

Een wetsvoorstel dat het welbewust liegen van Kamerleden aan banden legt, zou waarschijnlijk de vorm aannemen van een aanpassing in de bestaande wetgeving of de Grondwet, maar het meest waarschijnlijk een versterking van de interne integriteitsregels van de Kamer zelf, aangezien strafbaarstelling van uitspraken in het parlement (grondwettelijk) moeilijk ligt.

Optie A: Strafbaarstelling (Zeer ingrijpend en staatsrechtelijk omstreden)

Titel: Wet ter strafbaarstelling van het welbewust misleiden van het parlement.
Kernbepaling: Een nieuw artikel in het Wetboek van Strafrecht zou kunnen luiden (sterk gesimplificeerd):
- Leden van de Staten-Generaal, ministers en staatssecretarissen die in de uitoefening van hun functie, in het bijzonder in debatten of in antwoord op schriftelijke vragen, opzettelijk en met het oogmerk de Kamer te misleiden feitelijke onjuistheden verkondigen of relevante feiten achterhouden, worden gestraft met [sanctie, bijvoorbeeld geldboete of tijdelijke schorsing van het ambt].
Uitdagingen:
- Bewijslast: Wanneer is iets 'welbewust liegen' en niet 'een vergissing', 'een kwestie van interpretatie', of 'onvoldoende geïnformeerd zijn'?
- Artikel 71 Grondwet: Dit artikel verleent Kamerleden en bewindspersonen parlementaire onschendbaarheid voor hetgeen zij in de Kamer zeggen of schrijven. Een strafbaarstelling zou deze onschendbaarheid moeten opheffen of inperken, wat een Grondwetswijziging vereist.

Optie B: Versterking van Interne Regels (Meest realistische pad)

Dit zou de meest gangbare en politiek haalbare route zijn, aangezien het de Grondwet en de parlementaire onschendbaarheid niet direct doorkruist.

Aanpassing van de Gedragscode Leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal en de Regeling Toezicht en handhaving Gedragscode Leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal.
Kernbepaling in Gedragscode: Een nieuwe, scherpere gedragsregel die expliciet het 'welbewust verkondigen van onwaarheden' of 'opzettelijk misleiden van de Kamer' verbiedt.
Versterking van het College van onderzoek integriteit: Dit college zou de bevoegdheid moeten krijgen om dergelijke klachten te behandelen en te onderzoeken, met een duidelijk proces om de intentie ('welbewust') vast te stellen.
Sancties: Verbreding van de mogelijke sancties (nu: aanwijzing, berisping, schorsing voor ten hoogste één maand) met bijvoorbeeld:
- Een verplichting tot rectificatie in een plenaire vergadering.
- Een zwaardere, langere schorsing (die eventueel het recht op salaris raakt).

2. Welke aanpassingen zijn nodig in bestaande wetgeving?

Afhankelijk van de gekozen route zijn de volgende aanpassingen noodzakelijk:

A. Bij Strafbaarstelling (Optie A)

Grondwet ():
- De tekst van (parlementaire onschendbaarheid) moet worden gewijzigd om een uitzondering te maken voor het nieuw in te voeren misdrijf van 'welbewust misleiden van het parlement'.
- Huidig: Leden van de Staten-Generaal, ministers en staatssecretarissen kunnen niet in rechte worden vervolgd of aangesproken voor hetgeen zij in de vergaderingen van de Staten-Generaal of van haar commissies hebben gezegd of aan haar schriftelijk hebben overgelegd.
- Aanpassing zou die onschendbaarheid specifiek moeten opheffen in geval van dit misdrijf, of de reikwijdte van het artikel moeten beperken.
Wetboek van Strafrecht:
- Introductie van een nieuw misdrijf, mogelijk in titel V (), dat het opzettelijk misleiden door Kamerleden en bewindslieden strafbaar stelt.
Wet op de Ministeriële Verantwoordelijkheid ():
- Deze wet regelt de procedure voor de vervolging van ministers en staatssecretarissen. Als deze ook strafbaar worden, moet de procedure voor vervolging (nu via de Hoge Raad, na besluit van de Kamer) hierop worden afgestemd.

B. Bij Versterking van Interne Regels (Optie B)

Reglement van Orde van de Tweede Kamer (RvO):
- Het RvO is een autonome regeling van de Kamer en geen formele wet. Het moet worden aangepast om de nieuwe, scherpere gedragsregels op te nemen of te verwijzen naar een herziene Gedragscode.
- Er moet een bepaling komen over de uitvoering van de zwaardere sancties, zoals een langere schorsing of het korten op de schadeloosstelling.
Wet schadeloosstelling leden Tweede Kamer:
- Deze wet regelt de financiële vergoeding van Kamerleden. Als een sanctie een financiële consequentie (bijv. korting op schadeloosstelling bij schorsing) met zich meebrengt, moet deze wet worden aangepast om de juridische basis voor die korting te bieden.

Kortom, een strafrechtelijke aanpak vergt een Grondwetswijziging en aanpassing van het Wetboek van Strafrecht, wat een zeer hoge drempel is. Een aanpak via de interne integriteitsregels van de Kamer (Gedragscode en Reglement van Orde) en eventueel de Wet schadeloosstelling is veel realistischer, maar biedt alleen een disciplinaire sanctie, geen straf.

en het inrichten van een onafhankele college dat bewust liegen en misleiding door kamerleden kan signaleren en aanpakken?

Het inrichten van een werkelijk onafhankelijk college dat het bewust liegen en misleiden door Kamerleden kan aanpakken, is een cruciale aanvulling op de regels en vereist vooral verankering van de onafhankelijkheid en bevoegdheden in de bestaande reglementen van de Tweede Kamer.

De Tweede Kamer heeft al een College van onderzoek integriteit, maar dit wordt breed gezien als onvoldoende onafhankelijk en krachtig.

1. Inrichting van een onafhankelijk college

Om een nieuw college daadwerkelijk onafhankelijk en slagvaardig te maken, zijn de volgende aanpassingen in de inrichting nodig:

Aspect	Huidige situatie (College van onderzoek integriteit)	Vereiste aanpassing voor onafhankelijkheid
Benoeming	Benoemd door de Kamer op voordracht van het Presidium (het dagelijks bestuur van de Kamer).	Benoeming door een onafhankelijk extern orgaan (bijvoorbeeld de Hoge Raad, de Nationale ombudsman of een gemengde commissie van staatsrechtgeleerden), om de invloed van de politiek uit te sluiten.
Leden	Bestaat uit externe deskundigen.	Leden moeten juridisch zwaar gewicht hebben (oud-rechters, staatsrechtgeleerden) en strikt onpartijdig zijn; ze mogen geen recente (bijvoorbeeld laatste 10 jaar) politieke banden hebben.
Initiatief	Het College behandelt klachten van iedereen.	Het College moet ook een autonoom onderzoeksrecht krijgen op basis van publieke signalen of media-aandacht, zonder dat een formele klacht nodig is.
Budget & Personeel	Ondersteuning door het CAOP.	Het College moet beschikken over een eigen, onafhankelijke griffie en budget, buiten de begroting en de directe invloed van de Tweede Kamer om.

2. Bevoegdheden en aanpassingen in bestaande reglementen

Het nieuw opgerichte college moet voldoende bevoegdheden krijgen om het verwijt van 'bewust liegen' of 'misleiden' – wat een zware beschuldiging is – te kunnen bewijzen. Dit vereist aanpassingen in de Regeling Toezicht en handhaving Gedragscode Leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal en het Reglement van Orde (RvO).

A. Onderzoeksbevoegdheden

Verplichting tot medewerking: Het RvO moet de leden expliciet verplichten volledige medewerking te verlenen aan het onderzoek van het College, inclusief het overleggen van relevante documenten en het beantwoorden van vragen. Weigering tot medewerking moet als een afzonderlijke schending van de Gedragscode worden aangemerkt.
Toegang tot informatie: Het College moet de expliciete bevoegdheid krijgen om, binnen strikte kaders, relevante ambtelijke documenten op te vragen, inclusief e-mails en notities van ambtenaren, om de kennis en intentie van het Kamerlid of de bewindspersoon te kunnen beoordelen (het 'welbewust' aspect).

B. Handhaving en Sancties

De uiteindelijke beslissing over het opleggen van een sanctie ligt in het Nederlandse stelsel altijd bij het parlement zelf (de Kamer is de hoogste rechter over haar eigen leden). Om het College effectief te maken, zijn de volgende wijzigingen nodig:

Bindend Sanctievoorstel: De Kamer moet in haar Reglement van Orde vastleggen dat zij een zwaarwegend advies van het College over het vaststellen van een overtreding volgt, tenzij een gekwalificeerde meerderheid (bijvoorbeeld ) van de stemmen besluit dit niet te doen. Dit voorkomt dat partijen hun eigen leden met een simpele meerderheid de hand boven het hoofd houden.
Verzwaren van Sancties: De lijst met mogelijke sancties in de Regeling moet worden uitgebreid met:
- Verplichte rectificatie: De verplichting om een onwaarheid in een volgende plenaire vergadering openbaar en officieel te rectificeren.
- Langere uitsluiting: De maximale schorsing moet worden verlengd (bijv. van één maand naar drie tot zes maanden), waarbij het lid geen recht heeft op schadeloosstelling (hiervoor moet de Wet schadeloosstelling leden Tweede Kamer worden aangepast).

Door de onafhankelijkheid van de benoeming te garanderen en het College te voorzien van verplichte medewerking en zwaardere sancties, verschuift de aanpak van een 'vrijblijvende' gedragscode naar een mechanisme met echte tanden.

Wat stellen wij voor?

(0)

Het dichten van de lekken in het belastingsysteem

Meer invloed voor bewoners

Documenten

Artikelen

💬 Mail ons!
Een goed idee of suggestie voor verbetering? Stuur deze op naar info@st3m.nl !